ҚАРИНДОШГА УЙЛАНМАЙМАН

Ҳар бир ота-она фарзандининг ўзига мос жуфти бўлишини, у билан бахтли ҳаёт кечиришини, шириндан-шакар неваралари бўлишини чин дилдан истайди, ҳар бир дуосида, фотиҳага қўл очилган пайтда шу мазмундаги ниятларни билдиради. Албатта, билдирилган истак-ниятлар амалга ошиши йўлида бирмунча саъй-ҳаракатлар қилишади. Совчиликка бориш, тўйга зарур нарсаларни олиш, хуллас, тўйолди ва тўй кунги, тўйдан кейинги маросимларга пухта тайёргарлик кўришади. Пул кетса кетсин, обрў кетмасин, деб ҳамма дастурларни ортиғи билан амалга оширишади.

Никоҳ аслида шаъриатда ҳам, бизнинг қонунларимизда ҳам икки тараф, яъни йигит ва қизнинг розилиги билан амалга оширилган. Халқимизда “Ота рози – Худо рози” деган гап борлиги аниқ. Лекин бу дегани яқин қариндошга турмуш ўртоқ бўлишда ота-она розилиги кифоя дегани эмас-ку! Бироқ ҳамма замонлардаям ўз фарзандининг ҳис-туйғуларини поймол этувчи, унинг хоҳиш-истакларига қарши чиқувчи ота-оналар ҳам топилади. Улар қанақадир манфаатни кўзлаб ўз фарзандини истамаган кишиси билан никоҳдан ўтишга кўндиришади. Бу “ғамхўрлик”ларнинг қанақа якун топиши билан асло қизиқишмайди. Охир-оқибат бирор муаммо чиқиши тайин. Сабаби бир-бирини танимаган ёшлар, айниқса, ҳали турмушга тайёр бўлмаган ўсмирлар бунга кўникишлари анча қийин. Масаланинг яна бир томони борки, айни пайтда у ҳам долзарб аҳамиятга эга. Кўпчилик ёшларимиз яқин қариндошлар ўртасидаги никоҳ “қурбон”ига айланиб қолишмоқда. Бу ёшлар ўзи хоҳлаб эмас, албатта ота-онасининг истаги рўёби учун никоҳга рози бўлишаётир. Аммо бу хато эканлигини била туриб тўйга кўнишади. Хатолари натижасида баъзида қариндош-уруғчилик муносабатларига путур етказиб қолмасдан, ногирон ва заиф фарзандларнинг дунёга келиши ёхуд муддатидан олдин туғруқларга сабаб бўлишмоқда. Ўзим гувоҳ бўлган реал воқеалар ҳақида айтиб ўтсам. Битта синфошимнинг ўз жонига қасд қилишига ҳам танимаган-билмаган кишисига унаштирилиши сабаб бўлди. Курсдошимнинг турмуш ўртоғи тоғасининг ўғли. Икки нафар фарзандли бўлишган. Ўғил фарзандининг бир қатор нуқсонлари борлигини эштиганман. Аттанг, дейсан киши. Ўн нафар аммам ва олти нафар холам бор. Уларнинг ҳам бир-икки нафари қариндошларимизга келин бўлишган. Аммаларимнинг икки нафари қариндошларимизга, устига-устак бир хонадонга келин бўлишган. Тушунмовчиликлар сабаб иккаласи ҳам ажрашишган. Қариндошларимиз билан борди-келдига ҳам табиий равишда чек қўйилган. Яна бир аммам ҳозирда қариндошимзга келин бўлиб яхши яшаётган бўлса-да битта қизи жуда заиф. Холаларимнинг бир нафари тоғасининг келини сифатида, бир нафари холасининг келини сифатида яшаётирлар. Эштишимча ораларидан гап ўтса ёки келинлар бегуноҳ бўлсалрда қариндошлик ришталари узилмаслиги учун чидаб яшашга мажбур эмишлар.

 

Олийгоҳни тугатишимга бир неча ой қолибдики, оила аъзоларим ҳаёлида мени уйлантириш фикри тобора қатийлашмоқда. Тўғри, мени бахтиёр кўриш, эл-юрт олдида орзу-ҳавас билан тўй қилиш улар учун, айниқса ота-онам учун муҳим. Бироқ келинликка номзодларнинг асосийлари аммамнинг ёки холамнинг қизи, отам амакиларининг неваралари. Бошқа бирлари бўлса мен умуман танимайдиган қизлардан. Нима бало, маҳаллада мен таниган-билган бошқа қизлар келинликка муносиб эмасмикан? Ёки кўнглимга қулоқ солиб кўриш мумкинмасмикан? Ота-онам, акам ва келинойимнинг келинликка номзод қариндош қизларни атайлаб отиғи билан таърифлашлари ҳаммасидан ҳам ошиб тушади. Тавба, худди мен ўз қариндошларимни, тўғрироғи, сингил ўрнидаги қизларни билмасам...

 

ШОҲИДБЕК